Bal Arısında Haberleşme

Bal arılarında abdomen dansı veya titreme dansı denilen anlatım gerek bazı haberleri ve bilgileri kovan arkadaşlarına yermek ve gerekse dışarıda karşılaştığı bir çiçek kaynağının yerini tarif etmek için iyi bir misaldir. Dışarıdaki vazifesinden kovana dönen arı bulduğu çiçek kaynaklarını diğer onlara çok tipik hareketler yaparak tarif eder. Bu tarifi şöyle yapar. Yatay bir yüzey üzerinde titreme dansına başlayan arı tam hedef yönünde ve düz bir çizgi üzerinde bir miktar yürür. Sonra sağdan veya soldan bir yay çizerek geri gelir ve tekrar başladığı noktadan yine düz hatta yürür ve sağ veya soldan yeniden bir yayçizer. Arının böylece çizdiği yol yan yatmış bir 8 harfi gibidir. Düz çizginin yönü hedefi gösterdiği gibi, onun uzunluğu, daha doğrusu bu bölümde geçirilen süre de çiçek kaynağının kovana olan uzunluğunu verir. Eğer bu mesafe 1 saniyede kat edilmişse 2.000 metre civarındadır.

Çiçeğin yerini tarif etmek isteyen arı, evvela kendisinin bünyesindeki bezlerden birisinden kokulu bir madde salgılar. Bu salgı diğer işçi onların dikkatini çekmek içindir.
Dansı izleyen işçi arılar derhal kovanı terk eder ve uçuşa geçerler. Bu uçuş sırasında yönlerini koruyabilmek için anlar, izleyecekleri doğrultunun güneşten ve kovandan geçen düşey düzlemle yaptığı acıyı, başlangıçta tespit eder ve bunu koruyarak giderler. Yeter derecede uçtuktan sonra yere inen arı, bal kaynağına ulaşmış veya az çok yakınına kadar gelmiştir. Yani bu çok ince ve hassas işler esrarlı bir el tarafından bu küçücük canlıya öğretildiği için gelebilmiştir.

Bal arılarında diğer bir haberleşme maddesi «feromon» lardır. Bunları salgılamak için özel bezleri vardır. Feromonlar aynı koloninin fertleri arasında birinden diğerine verilmek suretiyle bütün koloniye yayılır ve belirli haberleri veya emirleri ifade ederek onların bir bütün halinde çalışmalarına yön verir.

Arı feromonları içinde en önemlileri kraliçe arının mandibuler (çene) bezinden salgılanan kraliçe maddesidir. Hizmetçi anlar kraliçe arıyı temizlerken bu salgıyı da yutarlar ve geviş getirerek verilen diğer maddeler gibi bunu da ortak çorba çanağı yolu ile diğer arkadaşlarına vererek bütün koloniye yayarlar. Kral içe maddesinin etkisi ile işçi arılarda 2 çeşit davranış gözlenir. a) Bu anlar larvaları beslerken «kraliçe yapıcı besin rejimini» uygulamazlar... b) Kendileri de kraliçe arı yapamazlar. Bu iki etki neticesi kraliçe arı kovanda tek başına kalabilir

Balarıları Kuran'da Allah'ın dikkat çektiği canlılardandır. Allah Nahl Suresi'nde arıların Kendi vahyi ile hareket eden canlılar olduklarını şöyle bildirmektedir:

Rabbin balarısına vahyetti: Dağlarda, ağaçlarda ve onların kurdukları çardaklarda kendine evler edin. Sonra meyvelerin tümünden ye, böylece Rabbinin sana kolaylaştırdığı yollarda yürü-uçuver. Onların karınlarından türlü renklerde şerbetler çıkar, onda insanlar için bir şifa vardır. Şüphesiz düşünen bir topluluk için gerçekten bunda bir ayet vardır. (Nahl Suresi, 68-69)